KKTC’nin en önemli su kaynağının tuz oranı giderek yükseliyor
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin en önemli ve aynı zamanda en büyük içme, kullanma ve sulama suyu kaynağı olan Güzelyurt Akiferi alarm veriyor. Uzmanlar, aşırı ve kontrolsüz su çekimleri nedeniyle yıllar içinde rezervi ciddi boyutta azalan Güzelyurt Akiferi’nin denize yakın kesimlerinde deniz suyu girişinden dolayı su kalitesinde meydana gelen aşrı tuzlanmanın tehlike yarattığını belirtiyorlar.
ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu da bu soruna dikkat çekmek amacıyla Jeoloji ve Maden Dairesi işbirliğiyle “Güzelyurt Akiferi’nin Modellenmesi” başlığıyla bir seminer düzenledi. Seminere YÖDAK başkanı Hüseyin Gökçekuş, Güzelyurt Kaymakamı Doğan Bağkur, Su İşleri Dairesi’yle Jeoloji ve Maden Dairesi yetkili ve çalışanları katıldı.
Yıllardır bu akiferden sağlanan suyun Lefkoşa ve Gazimağusa’daki ev ve işyerlerine kullanım suyu olarak dağıtıldığını belirten ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Y. Doç. Dr. Bertuğ Akıntuğ, yıllarca beslenim miktarının üzerinde çekim yapılan akiferlerde gözlenen en önemli sorunun deniz suyu girişi sonucunda akiferdeki suyun tuzluluk oranının artması olduğunu söyledi. Evlerde günlük ihtiyaçlarda kullanılan klor oranı yüksek bu suyun deniz suyuna yakın özellikler taşıdığını belirten Y. Doç. Dr. Bertuğ Akıntuğ, etkin bir su yönetimiyle Güzelyurt akiferinden gerek evsel kullanım gerekse tarımsal kullanım amaçlı yapılan çekimlerin kontrol altına alınması gerektiğinin altını çizerek Güzelyurt Akiferi’nin rehabilite edilmesinin hayati önem taşıdığını vurguladı.
BASKININ AZALMASI REHABİLİTASYONU İÇİN ÖNEMLİ BİR FIRSAT YARATIYOR
Hayata geçirilen TC-KKTC Su Temin Projesinin yıllık 75 milyon m3 kapasitesinin olduğunu fakat KKTC’nin şu andaki yıllık evsel kullanım suyu ihtiyacının 38 milyon m3 olmasından dolayı geriye kalan 37 milyon m3 suyun Güzelyurt Akiferi’nin rehabilitasyonu için önemli bir fırsat olduğunu belirten Y. Doç. Dr. Bertuğ Akıntuğ, şunları söyledi:
“KKTC’nin 50 yıl sonraki içme ve kullanım suyu ihtiyaçları doğrultusunda kapasitesi belirlenen TC-KKTC Su Temin Projesi, yakın gelecekte her yıl KKTC’nin ihtiyacının çok üzerinde su getirilmesine olanak sağlıyor. Bu proje KKTC’nin içme ve kullanma suyunu karşılamak için yapılmıştır. Fakat şu anda ihtiyacın üzerinde gelen suyun Güzelyurt Bölgesinde tarımsal amaçlı kullanılması Güzelyurt Akiferi üzerindeki aşırı su çekimi baskısının azalmasına sebep olacaktır. Dolayısıyla TC-KKTC Su Temin Projesi Güzelyurt Akiferinin rehabilitasyonu için çok önemli bir fırsat doğurmuştur.”
Bir akiferin rehabilitasyonunun yönetimi için o akiferin bilgisayar ortamında sayısal modelinin yapılması gerektiğini belirten ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Y. Doç. Dr. Bertuğ Akıntuğ, bu amaç için KKTC, Jeoloji ve Maden Dairesiyle birlikte bir araştırma projesi yürüterek öncelikle sayısal modelin bir ön koşulu olan Güzelyurt Akiferi’nin kavramsal modelini geliştirdiklerini ve bu kavramsal modelle akiferin üç boyutlu geometrik, litolojik ve hidrojeolojik yapısını, sınırlarını ve beslenim-boşalım alanlarını belirlediklerini söyledi. Y. Doç. Dr. Bertuğ Akıntuğ ayrıca akiferin aşırı su çekiminden ve deniz suyu girişiminden olumsuz etkilenen kısımların da belirlendiğini, akifer alanının yarısından fazlasında klor konsantrasyonunun 250 mg/L eşik değerini çok aştığını ve tuzlanmanın kıyıdan iç kısımlara doğru ilerlediğini gözlemlediklerini de vurguladı.
