Doktor Umut Altunç'un yazısı:
Şişede durduğu gibi durmaz: Alkol !
Müslüman bir toplum olmasına rağmen Kıbrıs Türk’ü nün alkol ile arası hiç de fena değil… Sıcakkanlılığımızın, eğlenceyi ve muhabbeti seven adalı mizacımızın sosyal yaşantımıza yansıması herhalde bu alışkanlığımız…
Malum, bahar ayları geldi çattı... alkol tüketiminin genel olarak arttığı bahar ve yaz aylarında alkolün etkisiyle ortaya çıkabilecek sağlık sorunları, şiddet ve trafik kazalarından korunabilmek için önce bu yasal uyuşturucunun insan vücudunda oluşturduğu değişiklikleri ve alınması gereken önlemleri bilmek gerekiyor sanırım…
Alkol insan beyninde nasıl bir etki oluşturur?
İçkilerin içinde belli oranlarda bulunan alkol (etil alkol) ağız yoluyla alınması ile birlikte mide ve bağırsaktan kana karışır. Kandaki alkol vücuttaki tüm hücrelerde olduğu gibi beyin hücreleri tarafından da emilir. Merkezi sinir sisteminde alınan miktara göre belli safhalarda değişik etkiler gösterir. Önce keyif verici, canlandırıcı etki uyandıran içecekler daha sonra bunun tersi etkiler uyandırmaya başlar. Buna göre alınan alkol miktarına göre sırasıyla:
- Sosyal baskının azalmasıyla rahatlama ( çok konuşma, gülme, mutluluk hissi)
- Hafıza kaybı (yakın geçmişi, sorunları unutma)
- Sersemlik
- Dezoryantasyon (Zaman ve mekan bilincinin kaybı)
- Hareketlerde dengesizlik
- Uyuşukluk
- Koma
- Solunum merkezinin baskılanması (ölüm)
görülebilir. Önce uyarıcı gibi görünen bu madde fazla miktarda alındığı takdirde merkezi sinir sistemini baskılayarak depresyon bulguları yapabilmekte, hatta komaya neden olabilmektedir.
Alkolün beyin dışındaki organlara etkisi nedir?
Alkol kan damarlarını (deriye en yakın olanlar) genişleterek başlangıçta bir sıcaklık, duygusu yaratır. Nabız hızlanır, tansiyon düşer ve alkolün böbrekler üzerindeki idrar söktürücü etkisiyle daha fazla idrar yapılır. Alkol aynı zamanda mide asidini artırarak gastrit ve reflü hastalarının şikayetlerini artırır. Fazla alınan alkolün etkisi ile kan şekeri düşer, bu da insanda açlık hissi uyandırır. Eğer yeterince yiyecek alınmazsa kan şekerinin aşırı miktarda düşüşü bilinç kaybına neden olabilir. Dikkati dağıttığı için içilen en az miktarda alkol bile sürücüler ve yayalar için tehlike arz eder. Bu başlı başına önemli bir risktir. Araç kullanacak kişilerin kesinlikle alkol almamaları gerekir.
Alkol neden bazı insanları daha çok “çarpar” ?
Alkol suda çözünen bir madde olduğu için vücutta suyun çok, yağın az olduğu bölgelerde birikir (ör. Kaslar). Vücutta yağ oranının fazla olduğu kişilerde (kadınlar ve kilolu insanlar) su oranı nispeten daha az olduğundan, alkol, su içeren dokularda ve kanda daha yüksek konsantrasyonlara ulaşır. Bu nedenle vücut yağ oranı fazla olan kişiler ve kadınlar alkole daha hassastır.
Üç şişe bira mı üç bardak şarap mı daha çok sarhoş eder?
Kabul edilebilen tıbbi alkol tüketimi erkekler için günde 2, kadınlar için ise 1 birim alkollü içecektir. Sanılanın aksine içkilerin servis edilen miktarları yaklaşık aynı düzeylerde alkol içerirler. Buna göre 1 şişe (veya bardak) bira (%2-3 alkol) 1 birim içki olarak kabul edilir ve de bir bardak şarap (%5 alkol) ya da bir duble (45 ml %10 alkol) votka veya viski ile eşdeğerdir. Yani üç şişe bira ile üç bardak şarap aynı oranda alkol içerirler. Bu nedenle birayı zararsız bir içecek olarak görmek doğru değildir.
Aç karnına içilen alkol neden daha fazla etki eder?
İçilen alkolün %80’i ince bağırsaklarda emilirken geri kalanı da mideden kana karışır. Boş mideyle içilen alkollü içecekler midede daha az kalarak hızlıca esas emilim yeri olan ince bağırsağa geçer. Bu nedenle alkol kana daha hızlı karışır. Kısa sürede kişiyi etkisi altına alır. Oysa ki mezelerle veya yiyeceklerle alınan alkol mide boşalması ile eş zamanlı olarak yaklaşık 1-3 saat içinde kana karışır ve daha kontrollü bir etki oluşturur. Bu nedenle bizim gibi içkiyi sık tüketen toplumlarda meze kültürü gelişmiştir.
Bira göbek yapar mı?
Alkol başka maddelere çevrilerek vücutta atılır. Alınan alkolün bir kısmı enerji üretiminde kullanılır, bir kısmı yakılarak karbondioksit olarak akciğerlerden atılır. Küçük bir kısmı ise değişmeden idrar ve nefesle (alkol kokusu) ifraz edilir. Alkolü zehirsizleştirerek vücuttan uzaklaştıran esas organ karaciğerdir. Karaciğerin ise bu becerisi sınırlıdır. Ortalama bir insan bir saatte ancak 1 birim alkollü içeceği (10 gr alkol) zehirsizleştirerek vücuttan atabilir. Sürekli olarak ve hızlı bir şekilde alkol tüketimi sonucunda karaciğerin bu işlevi de yavaşlar. Vücuttan uzaklaştırılamayan fazla alkol yağ olarak birikmeye başlar. Bu da erkeklerde görülen “bira göbeği” gibi bazı bölgesel yağlanmalara neden olur.
Mutlu ve sağlıklı günler…
